Şura-yı Devlet

Şura-yı Devlet'in bulunduğu bina

Padişah Abdülaziz'in 10 Mayıs 1868 tarihindeki nutkuyla fiilen çalışmaya başlayan, günümüzde Danıştay'a karşılık gelen yüksek yargı kurumudur. 1922 yılına kadar görevini sürdürmüştür.

II. Mahmut

Şura-yı Devlet'in temelleri II. Mahmut tarafından 1837 yılında kurulan Meclis-i Vâlây-ı Ahkâmı Adliye adlı yüksek mahkemeye dayanır ki bu mahkeme günümüzde Danıştay ve Yargıtay'ın da temellerini oluşturur. 1868'de Abdülaziz Meclis-i Vâlây-ı Ahkâmı Adliye'yi, Şura-yı Devlet ve Meclis-i Ahkâmı Adliye olarak ikiye ayırdı. Şura-yı Devlet hem yasama hem yargı, Meclis-i Ahkâmı Adliye'ye ise yalnıca yargı görevi verildi.

Abdülaziz

Şura-yı Devlet'in kararnamesinde görevi "Kavanin ve nizamat layihalarını tetkik ve tanzim, mesalihi mülkiyeyi tetkik, hükümet ile eşhas beyninde mütehaddis deaviyi rü'yet ve memurini devletin tahkik ahvaliyle, muhakemelerini icra" olarak ifade edilmiştir. Ancak  "Hükümet ile eşhas beyninde mütehaddis davaları" görme  görevi 1876 yılında Kanun-i Esasi ile genel mahkemelere bırakılınca Şura-yı Devlet'in yargı görevi çok sınırlı kalmıştır.

54 yıl görev yapan Şura-yı Devlet, 4 Kasım 1922 tarihinde İstanbul'daki bütün merkezlerinin TBMM hükümetinin yönetimine geçmesi ile sona erdi, 6 Temmuz 1927 tarihinde çıkan bir kanunla Danıştay olarak tekrar çalışmaya başladı.

54 yıllık görev süresi boyunca Şura-yı Devlet'in 48 reisi oldu:

1. Mithat Paşa (6 Mart 1868-27 Şubat 1869)
2. Yusuf Kamil Paşa (27 Şubat 1869-21 Ekim 1871)
3. Mehmed Namık Paşa (21 Ekim 1871-4 Ağustos 1872)
4. Yusuf Kamil Paşa  (4 Ağustos 1872-21 Ağustos 1875)
5. Mahmut Nedim Paşa (21 Ağustos 1875-26 Ağustos 1875)
6. Server Paşa (26 Ağustos 1875-12 Şubat 1876)
7. Mehmed Namık Paşa (12 Şubat 1876-31 Mart 1876)
8. Yusuf Kamil Paşa (31 Mart 1876-5 Haziran 1876)
9. Mithat Paşa (5 Haziran 1876-21 Aralık 1876)
10. İbrahim Ethem Paşa (26 Aralık 1876-5 Şubat 1877)
11. Cenanizade Mehmed Kadri Paşa (5 Şubat 1877-4 Şubat 1878)
12. Mehmed Esad Safvet Paşa (4 Şubat 1878-19 Şubat 1878)
13. Asım Mehmed Paşa (19 Şubat 1878-18 Nisan 1878)
14. Ali Paşa (18 Nisan 1878-19 Ekim 1879)
15. Ahmet Arifi Paşa (19 Ekim 1879-12 Eylül 1880)
16. Server Paşa (12 Eylül 1880-8 Mayıs 1882)
17. Mehmed Akif Paşa (8 Mayıs 1882-30 Kasım 1882)
18. Ahmet Arifi Paşa 30 Kasım 1882 -2 Aralık 1882)
19. Mehmed Akif Paşa (2 Aralık 1882-25 Eylül 1885)
20. Ahmet Arifi Paşa  (25 Eylül 1885-4 Eylül 1891 vekaletle: 4 Eylül 1891-7 Kasım 1895)
21. Sait Paşa (7 Kasım 1895-29 Ekim 1907)
22. Hasan Fehmi Paşa (29 Ekim 1907-2 Ağustos 1908)
23. Turhan Paşa (2 Ağustos 1908-7 Ağustos 1908)
24. Tevfik Paşa  (7 Ağustos 1908-28 Kasım 1908)
25. Hasan Fehmi Paşa (28 Kasım 1908-13 Nisan 1909)
26. Mustafa Zihni Paşa (14 Nisan 1909-15 Nisan 1909)
27. Köse Mehmed Raif Paşa (15 Nisan 1909-20 Ağustos 1909)
28. Necmeddin Molla Efendi (20 Ağustos 1909-1 Ekim 1911 vekaletle: 2-5 Ekim 1911)
29. Ürgüplü Mustafa Hayri Efendi (4 Ekim 1911-31 Ekim 1911)
30. Mehmed Memduh Bey (31 Ekim 1911-23 Ocak 1912)
31. Sait Halim Paşa (23 Ocak 1912-23 Temmuz 1912)
32. Yusuf Kâmil Paşa (23 Temmuz 1912-31 Ekim 1912 vekaletle: 30 Ekim 1912-28 Ocak 1913)
33. Sait Halim Paşa (25 Ocak 1913-28 Ocak 1913)
34. Sait Paşa (31 Ocak 1913-12 Haziran 1913)
35. Halil Bey (18 Haziran 1913-27 Mayıs 1914 vekaletle: 27 Mayıs 1914-3 Mayıs 1916 )
36. Pirizade İbrahim Hayrullah Bey (3 Mayıs 1916-22 Ocak 1917)
37. Halil Bey  (24 Ocak 1917/4 Şubat 1918-14 Ekim 1918)
38. Reşid Akif Paşa 14 Ekim 1918-11 Kasım 1918)
39. Mehmed Şerif Paşa (11 Kasım 1918- 24 Şubat 1919 vekaletle: 24 Şubat 1919-4 Mart 1919)
40. Seyit Abdülkadir Efendi (4 Mart 1919-19 Mayıs 1919)
41. Rıza Tevfik Bey (24 Mayıs 1919-21 Temmuz 1919 vekaletle: 21 Temmuz 1919-15 Ağustos 1919)
42. Rauf Paşa (11 Ağustos 1919-2 Ekim 1919)
43. Abdurrahman Şeref (2 Ekim 1919-8 Mart 1920)
44. Üryanizade Cemil Molla (11 Mart 1920-5 Nisan 1920 vekaletle: 11 Mart 1920-15 Haziran 1920 )
45. İbrahim Edhem Bey (15 Haziran 1920-31 Temmuz 1920)
46. Rıza Tevfik Bey (31 Temmuz 1920-21 Ekim 1920)
47. Mustafa Arif Bey (21 Ekim 1920-19 Ağustos 1921)
48. Mehmed Tevfik Bey (19 Ağustos 1921-4 Kasım 1922)